Tiatia . Agbledede ƒe atike si wotsɔna ƒua gbe ɖe wò agble dzi nye nyametsotso vevi aɖe si ate ŋu akpɔ ŋusẽ gã aɖe ɖe wò nukuwo ƒe kutsetse kple agblemenukuwo ƒe kutsetse bliboa dzi. Esi tiatia geɖe li le asi me ta la, ate ŋu agbɔ eme be woanya atikewutike si asɔ na wò nuhiahiã tɔxɛwo nyuie wu. Le nyati sia me la, míadzro nusiwo ŋu wòle be nàbu ne èle agbledemɔ̃ si wotsɔna ƒua gbe ɖe agble me tiam, kpakple nu bubu aɖewo siwo ŋu nàbu be wòakpe ɖe ŋuwò nàwɔ nyametsotso si ŋu nènya nu tsoe la me. Ne èse nu veviawo gɔme eye nèbu wò agblea ƒe nudidiwo ŋu la, àte ŋu akpɔ egbɔ be yede ga atikewumɔ̃ si ana wò atike sisi ƒe dɔwo nanyo ɖe edzi eye nàwɔ akpa aɖe le wò agblea ƒe dzidzedzekpɔkpɔ me.
Nusiwo ŋu wòle be woabu ne wole agbledemɔ̃ tiam .
Ne míeƒo nu tso agbledemɔ̃ tiatia ŋu la, nu geɖe li siwo ŋu wòle be woabu. Èɖanye agbledela, abɔdzikpɔla, alo ame aɖe si kpɔa gome le agbledede me o, atike si wotsɔna ƒua gbe nyuie ƒe amesinɔnɔ le vevie ŋutɔ na dɔwɔwɔ nyuie kple dɔwɔwɔ nyuie. Nu vevi aɖewo siwo wòle be wòanɔ susu me na wò ne èle agblemenukuwo ƒe atikewutike tiam lae nye esi.
Gbãtɔ kple vevitɔ la, ele vevie be woanya taɖodzinu si le atike si wotsɔna ƒua gbe ŋu. Wotrɔ asi le atike siwo wotsɔna ƒua gbe vovovowo ŋu na dɔ aɖewo koŋ abe gbewutikewo wuwu, nudzodzoeviwo dzi ɖuɖu, alo tsidedee ene. Wò nuhiahiã tɔxɛwo gɔmesese akpe ɖe ŋuwò nàɖe tiatiaawo dzi akpɔtɔ eye nàkpɔ egbɔ be yetia atikewutike si sɔ na dɔ si le ye si.
Eyome, bu atike si wotsɔna ƒua gbe ƒe lolome kple ŋutete ŋu kpɔ. Wò anyigba ƒe lolome alo teƒe si wòle be nàzɔ ɖo lae afia alesi nàhiã atike si wotsɔna ƒua gbe ɖe lãme na ame ƒe lolome. Ne abɔ alo agble sue aɖe le asiwò la, asi alo akɔtagbalẽvi si wotsɔna ƒua gbe ate ŋu asɔ gbɔ. Gake le teƒe siwo lolo wu gome la, mɔ̃ si wotsɔna ƒua gbe alo esi wotsɔna hea nu ɖe megbe si ƒe ŋutete lolo wu la sɔ wu.
Nu vevi bubu si ŋu wòle be woabu enye atike si wotsɔna ƒua gbe ƒomevi. Woli ƒomevi vovovowo, siwo dometɔ aɖewoe nye nutete siwo wotsɔna ƒua gbe, yaƒoƒomɔ̃ siwo wotsɔna ƒua gbe, kple aŋɔ siwo wotsɔna ƒoa tsii. Viɖe kple kuxiwo le ƒomevi ɖesiaɖe ŋu, eyata ele vevie ŋutɔ be nàtia esi sɔ kple wò nuhiahiã tɔxɛwo kple nusiwo nèdi.
Nusiwo nɔa anyi didina kple woƒe nyonyome hã nye nu vevi siwo ŋu woabu ne wole agbledemɔ̃ tiam. De ga asi na atike si wotsɔna ƒua gbe ɖe lãme na ame si ƒe nyonyome de ŋgɔ la ana wòanɔ anyi eteƒe nadidi eye wòawɔ dɔ nyuie le ɣeyiɣi aɖe megbe. Di atike siwo wotsɔna ƒua tsii siwo wotsɔa nusiwo nɔa anyi didina siwo ate ŋu anɔ te ɖe agbledede ƒe sesẽ nu.
Gakpe ɖe eŋu la, bu alesi wòle bɔbɔe be woazã atike si wotsɔna ƒua gbe ɖe lãme na ame ŋu ahalé be nɛ hã. Di nusiwo woate ŋu atrɔ asi le abe nusiwo woate ŋu atrɔ asi le, ka alo asiléƒe siwo woate ŋu akɔ, kple tsigoe siwo ŋu woakɔ bɔbɔe ene. Atikewutike si zazã le bɔbɔe eye mehiã beléle boo aɖeke o la ana nàkpɔ ɣeyiɣi kple agbagbadzedze geɖe wu le ɣeyiɣi didi aɖe megbe.
Mlɔeba la, ele vevie be woabu ga si woatsɔ aƒu gbe ɖe atikewutikea ŋu. Togbɔ be etena ɖe ame dzi be woatia tiatia si ƒe asi bɔbɔ wu si li hã la, ele vevie be woada asɔ le nyonyome kple gazazã ƒe ŋutete dome. Bu viɖe siwo anɔ anyi ɣeyiɣi didi kple ga si woate ŋu adzra ɖo ɖe eŋu si atike si wotsɔna ƒua gbe si ƒe nyonyome de ŋgɔ ate ŋu anae ŋu kpɔ.
Ne míeƒo nu tso agbledemɔ̃ si sɔ nyuie tiatia ŋu la, nu bubu geɖe siwo ŋu wòle be woabu la li siwo ŋu wòle be woabu. Togbɔ be taɖodzinu vevitɔ si le agbledemɔ̃ ŋue nye be woatsɔ atikewo alo tsiwo ade agblemenukuwo me nyuie hã la, nu bubuwo li siwo ate ŋu akpɔ ŋusẽ ɖe eƒe dɔwɔwɔ nyuie kple eƒe dɔwɔwɔ nyuie dzi ŋutɔ.
Nu vevi ɖeka si ŋu woabu enye atike si wotsɔna ƒua gbe ƒomevi. Agbledede ƒe atikekui ƒomevi vovovowo li, siwo dometɔ aɖewoe nye atsutsurɔe siwo wotsɔna ƒua gbe. Woate ŋu atsɔ atike siawo siwo wotsɔna ƒua gbe la ɖe asi eye woɖea mɔ be woate ŋu atrɔ asi le wo ŋu bɔbɔe, si wɔe be wosɔ nyuie na dɔ suewo wɔwɔ. Gake le teƒe gãwo gome la, mɔ̃ siwo wotsɔna ƒua gbe ɖe mɔ̃ dzi ate ŋu asɔ wu elabena wonaa nu geɖe wu kple dɔwɔwɔ nyuie wu.
Nu bubu si ŋu woabu enye alesi woɖoe be woazã atike si wotsɔna ƒua gbe ɖe lãme na ame. Wotrɔ asi le atike siwo wotsɔna ƒua gbe vovovowo ŋu na dɔ aɖewo koŋ, abe gbewutikewo wuwu, nudzodzoeviwutikewo dzi ɖuɖu, alo tsidedee ene. Ele vevie be woatia atike si wotsɔna ƒua gbe si ŋu wotrɔ asi le koŋ na taɖodzinu si woɖo be woakpɔ egbɔ be nu nyuitɔ kekeake ado tso eme. Atike si wotsɔna ƒua gbe si mesɔ o zazã ɖe dɔ aɖe koŋ ŋu ate ŋu ana woazãe si mewɔa dɔ nyuie o alo woagblẽ nu le nukuawo ŋu gɔ̃ hã.
Tsɔ kpe ɖe eŋu la, ele vevie ŋutɔ be woabu ŋutete kple nutsyɔtsyɔ si le atikewutikea ŋu. Ŋutetea fia tsi ƒe agbɔsɔsɔ si atikewumɔ̃a ate ŋu alé, gake nusi wotsɔ ƒoe la fia teƒe si woate ŋu aƒu gbe le le mɔ ɖeka dzi. Nu siawo le vevie elabena wole atike si wotsɔna ƒua gbe la ƒe dɔwɔwɔ nyuie kple eƒe dɔwɔwɔ nyuie. Atikewutike tiatia si ƒe ŋutete lolo wu eye wòkeke ta ate ŋu akpe ɖe ame ŋu wòaɖe ɣeyiɣi kple agbagbadzedze si hiã be woatsɔ aƒu gbe ɖe atikedzraƒea dzi akpɔtɔ.
Gakpe ɖe eŋu la, ele vevie be woabu atike si wotsɔna ƒua gbe ƒe nyonyome kple alesi wònɔa anyi didie ŋu. Wowɔa agbledemɔ̃ siwo wotsɔna ƒua gbe ɖe agbledemɔ̃ dzi kple wo zazã ɣesiaɣi, eyata ele vevie be woade ga atike si wotsɔna ƒua gbe ɖe atikewumɔ̃ si wotu be wòanɔ te ɖe nɔnɔme mawo nu la me. Menye ɖeko atikewumɔ̃ si ƒe nyonyome de ŋgɔ tiatia ana eƒe agbenɔƒe didi nasu esi ko o, ke ana afɔku si le eƒe gbagbã kple edzikpɔkpɔ ƒe gazazãwo hã dzi naɖe akpɔtɔ.
Ne èle tiatia aɖe tiam . Agbledede ƒe atikewumɔ̃ , anyo be woawɔ numekuku tsitotsito eye woabu nusiwo katã sɔ ŋu. To atikewutike ƒomevi, zazã si woɖo be woazã, ŋutete, nugblẽfexexe, kple nyonyome ŋu bubu me la, agbledelawo kple agbledelawo ate ŋu awɔ nyametsotso si ŋu wonya nu tsoe si akpe ɖe woƒe dɔwɔnawo ƒe dzidzedzekpɔkpɔ ŋu mlɔeba.
Nyanuwuwuw
Ne èle agbledemɔ̃ tiam la, ele vevie be woabu nusiwo nye lolome, ƒomevi, nusiwo nɔa anyi didi, wo zazã bɔbɔe kple wo dzi kpɔkpɔ, kple gazazã ŋu. To hiahiã siawo me dzodzro me la, agbledelawo ate ŋu awɔ nyametsotso si ŋu wonya nu tsoe eye woakpɔ egbɔ be yewoƒe atike si wotsɔna ƒua gbe la sɔ ɖe yewoƒe agbledede ƒe nuhiahiãwo nu nyuie. Tsɔ kpe ɖe eŋu la, ne wobu nusiwo le abe ŋutete, nutsyɔtsyɔ, kple nyonyome ene ŋu la, ate ŋu akpe ɖe ame ŋu be woawɔ dɔ nyuie wu eye woakpɔ nu nyuiwo le gbewo wuwu, nudzodzoeviwutikewo dzi ɖuɖu, kple tsidede agble me. Gadede atikewutike si sɔ me nye gadede agbledede ƒe agbagbadzedzewo ƒe kutsetse kple dzidzedzekpɔkpɔ me.
