Ka jogo ɲuman sugandi . Sɛnɛfɛnw fiyɛlan min bɛ kɛ aw ka foro la, o ye desizɔnba ye min bɛ se ka nɔba bila aw ka sɛnɛfɛnw sɔrɔta la ani foro baara bɛɛ lajɛlen na. Ni sugandi caman bɛ sɔrɔ sugu la, a bɛ se ka kɛ fɛn ye min bɛ mɔgɔ caman degun k’a dɔn fiyɛlilan min bɛna bɛn i mago kɛrɛnkɛrɛnnenw ma kosɛbɛ. Nin barokun in kɔnɔ, an bɛna kuma fɛnw kan, aw ka kan ka minnu jateminɛ ni aw bɛ sɛnɛfɛnw fiyɛlan sugandi, ka fara jateminɛ wɛrɛw kan minnu bɛna aw dɛmɛ ka latigɛ kɛ ni kunnafoni ye. Ni aw ye fɛn kolomaw faamuya ani ka aw ka foro ɲininiw jateminɛ, aw bɛ se k’a lajɛ ko aw bɛ wari bila furaji la min bɛna aw ka furaji kɛcogo ɲɛ ani ka dɛmɛ don aw ka foro ɲɛtaa la.
Fɛn minnu ka kan ka jateminɛ ni aw bɛ sɛnɛfɛnw fiyɛlan sugandi .
Ni a bɛ na ni sɛnɛfɛnw fiyɛlan sugandili ye, fɛn caman bɛ yen minnu ka kan ka jateminɛ. I mana kɛ sɛnɛkɛla ye wo, i mana kɛ nakɔbaarakɛla ye wo, walima mɔgɔ o mɔgɔ sen bɛ sɛnɛ na wo, furaji min bɛ kɛ ka furaji kɛ, o nafa ka bon kosɛbɛ baara ɲumanw ni nafamaw kama. Nin ye fɛnba dɔw ye minnu ka kan ka to an hakili la ni aw bɛ sɛnɛfɛnw fiyɛlan sugandi.
Fɔlɔ ni fɔlɔ, a nafa ka bon ka furaji kɛbaga kuntilenna dɔn. Fiyɛli suguya wɛrɛw dabɔra baara kɛrɛnkɛrɛnnenw kama i n’a fɔ binfagalanw fagali, fɛnɲɛnamafagalanw kɛlɛli, walima jiko. Aw ka mago kɛrɛnkɛrɛnnenw faamuyali bɛna aw dɛmɛ ka sugandiliw dɔgɔya ani ka a lajɛ ko aw bɛ furaji kɛ min bɛnnen don baara ma min bɛ aw bolo.
O kɔfɛ, aw bɛ furaji fiyɛlan hakɛ ni a seko jateminɛ. I ka dugukolo hakɛ walima i ka kan ka yɔrɔ min datugu, o bɛna a jira ko i mago bɛ furaji min na, o hakɛ bɛ se ka kɛ. Ni nakɔ walima foro fitinin bɛ aw bolo, bololafɛn walima kɔfɛbagan fiyɛlan bɛ se ka kɛ. Nka, yɔrɔbaw la, kuran walima sama-kɔnɔ-fiyɛlan min fanga ka bon, o bɛnnen don kosɛbɛ.
Fɛn nafama wɛrɛ min ka kan ka jateminɛ, o ye furaji suguya ye. A suguya caman bɛ yen, i n’a fɔ degunfura, fiɲɛbɔlanw, ani fiɲɛbɔlanw. A suguya kelen-kelen bɛɛ n’a nafa n’a dɛsɛ, o la, a nafa ka bon kosɛbɛ ka dɔ sugandi min bɛ bɛn i magow n’i diyanyeko kɛrɛnkɛrɛnnenw ma.
A muɲuni ni a jogo fana ye jateminɛ nafamaw ye ni aw bɛ sɛnɛfɛnw fiyɛlan sugandi. Ni i ye wari bila fiyɛlilan na min ka ɲi kosɛbɛ, o bɛna a to a ka ɲɛnamaya janya ani a ka baara kɛcogo ɲuman waati kɔnɔ. Aw bɛ furajiw ɲini minnu dilannen don ni fɛnw ye minnu bɛ mɛn sen na, minnu bɛ se ka sɛnɛ baara gɛlɛnw muɲu.
Ka fara o kan, aw bɛ furaji kɛcogo nɔgɔya ani a ladonni jateminɛ. Aw bɛ fɛnw ɲini i n’a fɔ fiɲɛbɔlanw walima bolokɔniw minnu bɛ se ka ladilan, ani tanki minnu saniyalen don nɔgɔya la. Fiyɛli min bɛ se ka baara kɛ ni a ye, wa a bɛ ladonni fitinin de wajibiya, o bɛna waati ni cɛsiri bɔ aw la waati jan kɔnɔ.
A laban na, a nafa ka bon ka furaji musaka jateminɛ. Hali n’a bɛ mɔgɔ kɔrɔbɔ ka sugandi min ka dɔgɔ, o bɛ se ka kɛ, a nafa ka bon ka balansi don jogo ɲuman ni musakabɔ cɛ. Aw ye jateminɛ kɛ nafa kuntaalajanw na ani warimarataw la minnu bɛ se ka kɛ furaji furakɛla ɲuman bɛ se ka minnu di.
Jateminɛ wɛrɛw kɛra walasa ka jogo ɲuman sugandi . Sɛnɛfɛnw fiyɛlan .
Ni a bɛ na ni sɛnɛfɛnw fiyɛlan ɲuman sugandili ye, jateminɛ damadɔ wɛrɛw bɛ yen minnu ka kan ka jateminɛ. Hali ni sɛnɛfɛnw fiyɛlan kun fɔlɔ ye ka kemikɛlifɛnw walima jilamaw kɛ sɛnɛfɛnw na ka ɲɛ, fɛn wɛrɛw bɛ yen minnu bɛ se ka nɔba bila a ka baarakɛcogo ɲuman n’a ka baarakɛcogo ɲuman na.
Jateminɛ nafama dɔ ye furaji suguya ye. Sɛnɛfɛnw fiyɛlan suguya caman bɛ yen, i n’a fɔ Knapsack Manuel fiyɛlanw. O furajibɔlanw bɛ se ka ta ka taa yɔrɔ bɛɛ, wa u bɛ se ka kɛ sababu ye ka u kɛ fɛn ye min bɛ se ka kɛ fɛn misɛnninw ye. Nka, yɔrɔbaw la, kuran fiyɛlanw bɛ se ka kɛ ka ɲɛ barisa u bɛ u datugucogo ni u kɛcogo ɲuman di.
Jateminɛ wɛrɛ ye furajibɔlan tali laɲininen ye. Fiyɛli suguya wɛrɛw dabɔra baara kɛrɛnkɛrɛnnenw kama, i n’a fɔ binfagalan, fɛnɲɛnamafagalanw kɛlɛli, walima jibolisiraw. A nafa ka bon ka fiyɛlilan dɔ sugandi min dabɔra kɛrɛnkɛrɛnnenya la baara laɲininen kama walasa ka ɲɛtaa ɲuman sɔrɔ. Ni aw bɛ baara kɛ ni fiyɛlilan jugu ye baara kɛrɛnkɛrɛnnen dɔ kama, o bɛ se ka kɛ sababu ye ka sɛnɛfɛnw tiɲɛ walima ka u tiɲɛ yɛrɛ.
Ka fara o kan, a nafa ka bon kosɛbɛ ka jateminɛ kɛ furajibɔlan seko ni a datugucogo la. Seko bɛ tali kɛ ji hakɛ la min bɛ se ka kɛ furaji la, ka sɔrɔ a datugucogo bɛ tali kɛ yɔrɔ la min bɛ se ka fiyɛ tɛmɛsira kelen kɔnɔ. O ko ninnu nafa ka bon bawo u bɛ furajibɔlan ka baarakɛcogo ɲuman n’a ka baarakɛcogo ɲɛfɔ. Ni aw bɛ furaji fiyɛ min ka se ka bonya ani min ka bon kosɛbɛ, o bɛ se ka dɛmɛ don ka waati ni cɛsiri dɔgɔya min ka kan ka kɛ fiyɛli la.
Ka fara o kan, a nafa ka bon ka jateminɛ kɛ furajibɔlan ka ɲumanya n’a ka muɲuli la. Sɛnɛfɛnw fiyɛlanw bɛ kɛ cogo gɛlɛnw na ani u bɛ kɛ tuma bɛɛ, o la a nafa ka bon ka wari bila fiyɛlilan na min bɛ jɔ walasa ka o cogoya suguw muɲu. Ni aw ye fiyɛlilan ɲuman sugandi, o tɛna a to a ka mɛn dɔrɔn, nka a bɛna dɔ bɔ a tiɲɛni ni a ladonni musakaw fana na.
ni a bɛ mɔgɔ dɔ sugandi . Sɛnɛfɛnw fiyɛlan , a ka ɲi ka ɲinini kɛ ka ɲɛ ani ka jateminɛ kɛ fɛn bɛɛ kan minnu bɛ tali kɛ o ko la. Ni aw ye jateminɛ kɛ fiyɛlilan suguya la, baarakɛcogo laɲininen, seko, dafalen, ani jogo ɲuman na, sɛnɛkɛlaw ni sɛnɛkɛlaw bɛ se ka latigɛ kɛ ni kunnafoni ye min laban bɛna kɛ sababu ye ka u ka baara kɛtaw ɲɛ.
Kuncɛli
Ni aw bɛ sɛnɛfɛnw fiyɛlan sugandi, a nafa ka bon ka fɛnw jateminɛ i n’a fɔ a bonya, a suguya, a muɲuni, a baara nɔgɔya ani a ladonni, ani a musaka. Ni sɛnɛkɛlaw ye o magow jateminɛ, u bɛ se ka latigɛ kɛ ni kunnafoni ye, ani k’a lajɛ k’u ka furajibɔlan bɛ u ka sɛnɛko magow ɲɛ ka ɲɛ. Ka fara o kan, ka jateminɛ kɛ fɛnw na i n’a fɔ seko, dafalen, ani jogo ɲuman bɛ se ka dɛmɛ don ka fiyɛli baara kɛ ka ɲɛ ani ka ɲɛtaa ɲuman sɔrɔ binfagalanw fagali la, fɛnɲɛnamafagalanw kɛlɛli la, ani ji la. Ka wari bila fiyɛlilan bɛnnen na, o ye wari bilali ye sɛnɛko cɛsiriw nafa n’u ɲɛtaa la.
