Ebifuuyira eby’obulimi bifuuse ekintu ekikulu eri buli mulimi w’ensuku, nga bikyusa engeri gye tulabiriramu ebimera byaffe n’ebirime. Mu kiwandiiko kino, tujja kwetegereza emigaso mingi egy’okukozesa ebifuuyira bino, awamu n’ensonga enkulu z’olina okulowoozaako ng’olonda ekituufu ku byetaago byo ebitongole. Oba olina olusuku olutono olw’omu luggya oba ennimiro ennene ey’ebyobulimi, okutegeera ebirungi ebiri mu . Ebifuuyira eby’obulimi bisobola okutumbula ennyo obumanyirivu bwo mu kulima ensuku. Okuva ku kwongera ku bulungibwansi n’obulungi mu kugaba ebigimusa n’eddagala eritta ebiwuka okutuuka ku kukendeeza ku bakozi n’okukekkereza obudde, ebifuuyira bino biwa emigaso egy’enjawulo egisobola okulongoosa ennyo obulamu n’amakungula g’ebimera byo. Wabula olw’engeri nnyingi nnyo ku katale, kikulu nnyo okulowooza ku bintu eby’enjawulo nga tonnaba kuteeka ssente mu kifuuyira eby’obulimi. Twegatteko nga bwe tugenda mu maaso n'okubunyisa mu nsi y'abafuuyira ebyobulimi n'okuzuula engeri y'okusalawo obulungi ku mirimu gyo egy'okulima ensuku.
Emigaso gy’okukozesa ebyuma ebifuuyira eby’obulimi .
Ebifuuyira eby’obulimi bikyusizza engeri okulima gye kukolebwamu leero, nga biwa emigaso mingi eri abalimi n’abakugu mu by’obulimi. Ebyuma bino ebiyiiya bikoleddwa okusobola okugabira obulungi amazzi, gamba ng’ebigimusa, eddagala eritta ebiwuka, n’eddagala eritta omuddo, mu bitundu ebinene eby’ebirime, okukakasa okukula obulungi n’okukuuma ebiwuka n’endwadde.
Ekimu ku birungi ebikulu ebiri mu kukozesa ebyuma ebifuuyira eby’obulimi kwe kwongera okukola obulungi. Olw’obusobozi bw’okubikka ebitundu ebinene mu bbanga ttono, ebifuuyira bino biwonya abalimi n’ebintu bingi nnyo. Ennaku z’okusiiga mu ngalo ziweddewo, abalimi gye bandifuuyidde mu ngeri ey’obwegendereza buli kimera n’engalo. Kati, olw’okukozesa ebyuma ebifuuyira, enkola eno erongooseddwa, ekisobozesa abalimi okussa essira ku mirimu emirala emikulu.
Omugaso omulala omukulu ogw’abafuuyira eby’obulimi kwe kukola obulungi mu kuziyiza omuddo. Omuddo gumanyiddwa nnyo olw’okuvuganya n’ebirime olw’ebiriisa ebikulu, amazzi n’omusana. Nga bakozesa ebyuma ebifuuyira, abalimi basobola bulungi okutunuulira n’okumalawo ebimera bino ebitayagalwa, ne biziyiza okulemesa okukula kw’ebirime byabwe eby’omuwendo. Kino tekikoma ku kukekkereza budde wabula kikendeeza ku bwetaavu bw’okusaawa mu ngalo, ekiyinza okuba omulimu oguzibu era ogusaba omubiri.
Okulwanyisa ebiwuka kye kintu ekirala ekikulu mu kulima ekiyinza okuddukanyizibwa obulungi nga tukozesa ebyuma ebifuuyira ebyobulimi. Ebyuma bino bisobozesa abalimi okusiiga eddagala ku birime byabwe mu ngeri ey’enjawulo era mu ngeri ennungi, ekikendeeza ku bulabe bw’okulumbibwa ebiwuka n’okwonooneka kw’ebirime. Nga bakozesa ebyuma ebifuuyira, abalimi basobola okulaba ng’ebirime byabwe bifuna obukuumi obwetaagisa okuva ku biwuka eby’obulabe n’ebiwuka, ekivaamu amakungula amalamu era agavaamu ebibala.
Ng’oggyeeko ebigimusa, eddagala eritta ebiwuka, n’eddagala eritta omuddo, ebyuma ebifuuyira eby’obulimi nabyo bisobola okukozesebwa okufukirira. Amazzi kye kintu ekikulu ennyo mu kukula kw’ebimera, era kyetaagisa nnyo okuwa ebirime amazzi agamala. Ebifuuyira biwa engeri ennyangu era ennungamu ey’okugaba amazzi kyenkanyi mu nnimiro, okukakasa nti ebimera bifuna obunnyogovu obwetaagisa okukula obulungi n’okukulaakulana. Enkola eno ennungi ey’okufukirira era eyamba okukuuma amazzi, okukendeeza ku kwonoona n’okutumbula enkola z’okulima eziwangaala.
Ensonga z’olina okulowoozaako ng’olonda ebyuma ebifuuyira eby’obulimi .
Bwe kituuka ku kulonda ebyuma ebifuuyira ebyobulimi, waliwo ebintu ebikulu ebiwerako by’olina okulowoozaako. Omufuuyira omutuufu asobola okuleeta enjawulo ey’amaanyi mu bulungibwansi n’obulungi bw’emirimu gyo egy’ebyobulimi. Ka obe ng’onoonya ekyuma ekifuuyira omuddo, okulwanyisa ebiwuka oba okufukirira, kyetaagisa okufuna ekituukana n’ebyetaago byo ebitongole.
Ekimu ku bintu ebisooka okulowoozaako kye kika ky’ekifuuyira eby’obulimi. Waliwo ebika eby’enjawulo omuli n’ebyuma ebifuuyira mu ngalo. Ebifuuyira bino bitambuzibwa era bisobola bulungi okutwalibwa emabega, ekisobozesa okukola obulungi mu nnimiro. Zino zisinga bulungi ku bitundu ebitono oba nga weetaaga okutunuulira ebitundu ebimu okufuuyira.
Ensonga endala enkulu gy’olina okulowoozaako bwe busobozi bw’omufuuyira. Enkula y’emirimu gyo egy’ebyobulimi y’ejja okusalawo obusobozi bw’olina. Bw’oba olina ffaamu oba ennimiro ennene, ekyuma ekifuuyira ekirimu ttanka ennene kijja kuba kituukirawo kuba kijja kwetaagisa okujjuzaamu okujjuzaamu. Ate bw’oba olina ekifo ekitono, ekyuma ekifuuyira ekirimu ttanka entono kijja kumala.
Ekika ky’entuuyo nakyo kikulu okulowoozaako. Entuuyo ez’enjawulo zikola enkola ez’enjawulo ez’okufuuyira, gamba nga ffaani, kkooni oba omugga. Okulonda entuuyo kujja kusinziira ku kika ky’okukozesa ky’oyagala. Okugeza, entuuyo za ffaani zisaanira okubikka ebitundu ebinene, ate entuuyo za kkooni zisinga okufuuyira nga zigendereddwamu.
Okuwangaala y’ensonga endala gy’olina okukuuma mu birowoozo. Ebifuuyira eby’obulimi bikolebwa mu mbeera enkambwe era nga bitera okukozesebwa, n’olwekyo kikulu nnyo okulondako ekimu ekikolebwa mu bintu eby’omutindo ogwa waggulu era nga kisobola okugumira ebyetaago by’emirimu gyo. Noonya ebifuuyira ebigumira okukulukuta era nga birina enzimba ennywevu.
Okugatta ku ekyo, lowooza ku byetaago by’okuddaabiriza ekyuma ekifuuyira. Okuddaabiriza buli kiseera kyetaagisa okulaba ng’omutindo gwayo gukola bulungi n’okuwangaala. Noonya ebyuma ebifuuyira ebyangu okuyonja n’okulabirira, nga birimu ebitundu ebyangu okutuukako okuddaabiriza oba okukyusibwa.
Mu bufunzi
Ebifuuyira eby’obulimi biwa emigaso mingi eri enkola z’okulima ez’omulembe. Zitumbula obulungi, okutaasa abakozi, n’okuyamba okulwanyisa omuddo, okulwanyisa ebiwuka, n’okufukirira. Nga bakozesa ebyuma bino, abalimi basobola okulongoosa amakungula g’ebirime, okukendeeza ku mirimu gy’emikono, n’okuyamba mu kukula kw’amakolero g’ebyobulimi mu ngeri ey’olubeerera. Bw’oba olondawo ekyuma ekifuuyira eby’obulimi, ensonga ng’ekika, obusobozi, ekika ky’entuuyo, okuwangaala, n’ebyetaago by’okuddaabiriza birina okulowoozebwako. Okunoonyereza mu bujjuvu n’okugeraageranya eby’okulonda eby’enjawulo byetaagisa nga tonnaba kusalawo kya nkomerero.
